KAĞIZMAN UZUN ELMASI    

Kağızman, Kars ilinin bir ilçesidir.

Aras Nehri yatağında, verimli topraklara sahip, ılıman iklimiyle ilçe, yüksek dağlar arasında, tarım yapmaya elverişli coğrafi konuma sahiptir. Kars'a 76, Iğdır'a 96, Erzurum'a ise 150 km uzaklıktadır. Kağızman 1972 km²'lik bir alana sahiptir. Yükseklik farklılıkları ilçe içinde fazladır. Bu yükseklikler 1100–1600 m arasında değişmektedir. Kuzeyinde Kars merkez ve Selim, doğusunda Tuzluca, Digor, batısında Sarıkamış, güneyinde ise Ağrı merkez ile komşudur. Aras vadisindeki bir birikinti kesiti üzerinde yerleşmiş durumdadır. Kağızman’ın çoğu illerde ve ilçelerde tanınan bir meyvesi de Uzun Elma’dır. Bu elmayı Nahçivan taraflarından muhacir olarak Kağızman’a gelen Selesker Şerif icat edip aşıladığı için “Şerif’in Elması” olarak da bilinmektedir.

Kağızman zıraat odası Genel sekreteri Ramiz SU elmanın tatlı ve sulu olduğuna değinerek, “Kağızman ilçesi dışında hiçbir yerde yetişmiyor. Uzun elma, ilçeye özgü tadı ve kokusu olan ender bir lezzettir.

 Elma ağacının bir kavak ağacı gibi uzadığını, meyve verince dallarının aşağı sarktığını ve meyvelerinin 12 santimetre uzunluğunda 6 santimetre eninde olduğunu  şekli itibarıyla “uzun elma” olarak adlandırılan ilçeye özgü bir meyvedir” Hasat ayı Ekim’de yapılmaktadır. Bu elma Nisan ayının sonuna kadar dayanıklıdır  zıraat odası olarak uzun elmanın markalaşması için çaba gösterdiklerini söyledi

Bu elmanın adı Kağızman’da bağcılığı icat eden Şahbudak’tan kalmıştır. Şabudak’ın ad verdiği bu elma önceleri Şahın Elması olarak adlandırılmış olup sonradan Şah Elması şekline bürünmüştür. Şahindere Mahallesi’nin adı da bu kişiden kalmıştır.
Şah Elması’nın ağacı yüksek ve geniş olup dayanıklı bir ağaçtır. Meyveleri beyaz-al renginde olup iridirler. Dayanığı kışın ortalarına kadardır.

Kağızman’da yetişen meyvelerden Kayısı (Abrıgoz) ilçeye muhacirler tarafından getirilmiştir. Aşılı Erik olarak yetiştirilen Arbıgoz fidanları ve aşısı çevre köylere ve Iğdır’a kadar yayılmıştır.Kağızman’da Has Erik diye de bilinen Abrıgoz-Kayısı ilk olarak Çin’de Han sülalesinin ilk dönemlerinde yetiştirildiğini Çinli tutsakların bunları Hindistan’a soktuğunu, kayısının oradan da İran’a yayılarak İsa’dan sonra birinci yüzyılda Roma İmparatorluğuna ulaştığını; kayısı erken olgunlaşan bir meyve olduğu için, “APRİCOT” (kayısı, zerdali) kelimesinin “PRECOCİOUS” (ERKEN GELİŞMİŞ)KELİMESİ İLE AYNI Latince kökten geldiğini; “Apricot” kelimesinin başında ki “A” harfinin yanlışlıkla bir etimoloji hatası olarak eklendiği bilinmektedir.

Kağızman’da Abrıgoz’un haricinde Ağcanebat, Ham Erik, Has Erik, Şekerpare, Beyaz Erik gibi kayısılarda bulunmaktadır. Abrıgoz ise yaz ve güz Abrıgozu olarak iki çeşit üretilir.Kayısı Kağızman’da geçim kaynaklarından birini oluşturmuştur. Başta İstanbul, Ankara, Bursa, Trabzon olmak üzere çeşitli

illere pazarlanmaktadır.Kayısı kurusundan Aşça/Açma yapılmaktadır. Bu Açma’ya KAK’da denilmektedir. Kurutularak satışı yapılmaktadır.Kayısı Şenlikleri 1968’den bu yana aralıklarla yapılmaktadır.